CÁC DỤNG CỤ CẦN ĐỂ LÀM: - Khoan điện hay khoan tay đều được, Tuavít, cưa. - Thước thẳng (có hệ đo lường là inch, vì tài liệu này đơn vị t...
CÁC DỤNG CỤ CẦN ĐỂ LÀM:
- Khoan điện hay khoan tay đều được, Tuavít, cưa.
- Thước thẳng (có hệ đo lường là inch, vì tài liệu này đơn vị tính là inch, nếu không, các bạn quy đổi 1ich = 2,5 cm)
- Êke hay thước đo góc vuông (không nhớ thợ mộc gọi là thước gì, dạng chữ L ấy)
- Đinh (loại đinh tùy thuộc vào độ dày tấm gỗ mà bạn làm, khuyến cáo nên từ 5-8cm, dài hơn thì thừa ra xấu)
- Keo dán gổ (cũng không cần thiết lắm, trừ phi bạn muốn thật chắc chắn nếu không tin tưởng vào đinh )
- Hàn.
Đã xong phần đồ nghề, bây giờ nhảy sang phần vật liệu:
Gổ là nguyên liệu chính, nhưng nếu một khi bạn đã thành công với mô hình này và muốn chắc chắn, bạn có thể nghĩ đến việc làm bằng khung kim loại, khi đó thì các số đo sẽ khác 1 tý, tất nhiên. Đây chỉ là mô hình tham khảo, khi đã nắm được nguyên lý rồi, các bạn hòa toàn có thể sáng tạo cho riêng mình một kiều phù hợp với công việc.
Chọn gỗ không khó, yêu cầu là thẳng, không cong vênh, các tấm lớn yêu cầu bề mặt phẳng và có thể sử dụng ván ép. Các phần dùng làm giá đỡ là các thanh thẳng thì yêu cầu chắc chắn, mình thì không rành về gỗ, các bạn có thể hỏi thợ mộc, tuy nhiên đa số gỗ đều làm được vì cái này cũng không yêu cầu độ chính xác cao, miễn sao thật vững chắc là được rồi.
Về độ dày các tấm gỗ thì tùy ý, tuy nhiên nên chọn làm đồng đều cho các thanh gỗ có cùng chức năng (như là tay đỡ, giá,...). Chỉ lưu ý độ dày của các tấm gỗ ở các phần sau (sơ đồ trong bài viết tiếp theo, mình chia ra để tiện theo dõi): Tổng chiều dày của mảnh B, F và mâm quay bằng tổng bề dày của mảnh T và U.
Và đây là những gì bạn cần thêm:
- 4 cái bản lề.
- 8 cái lò xo để kéo khung trở lại, tương ứng với 8 cái móc (chọn loại có thể điều chỉnh như trong hình ấy, nếu không thể kiếm được, các bạn có thể tự chế lấy một cái bằng bulong-đinh ốc mà bạn có, rồi nhờ thợ hàn hàn thêm mấy cái móc, thợ in mình sức sáng tạo đầy mình àh )
- 12 cái móc dạng dấu ? có ren vặn ở dưới ấy, dùng để móc mấy cái lò xo kia vào.
- 8 cái etô cở nhỏ dùng để kẹp khung lụa, trong trường hợp không thể tìm ra, mình sẽ hướng dẫn làm một kiểu khác rẻ tiền hơn.
- 1 cái mâm quay, để các bạn dễ hình dung, nó giống như cái bàn tập lắc hông, đứng lên lắc qua lắc lại cho thon eo vậy , ra các cửa hàng bán vòng bi chắc có, loại có chiều rộng 15 cm hay tương đương, nếu không, các bạn có thể dùng vòng bi lớn lớn một tý rồi tự chế vậy, tùy vào sức sáng tạo.
- Đinh vít các loại, đi kèm khi mua bản lề
Tiếp theo là các phần của cái máy chạy bằng sức người này
* Phần K và D thay thế cho nhau, nếu K thì thôi D và ngược lại, trong bài này dùng phần K.
Giải thích:
A. 23"x23"x3/4" nghĩa là phần A, dài là 23 inch, rộng 23 inch và dày 3/4 inch. (Như mình nói, chiều dày có thể thay đổi tùy vào những gì bạn có)
Sau mỗi hình có phần x 4 đấy là số lượng của phần đó (ví dụ x4 là 4 cái)
Đơn vị quy đổi: 1 inch = 2,5 cm
Dịch nghĩa một số từ:
- Plywood: hiểu nôm na là cái mặt bàn của cái máy in này, là nơi mà bạn là giá để gắn mấy cái khung lụa vào, trong trường hợp này nó có thể quay.
- Particle Board: là nơi để bạn gắn cái mâm xoay vào. Thiết nghĩ cũng không cần thiết nếu bạn gắn trực tiếp cái mâm xoay đó vào phần A.
- Coated Shelving....: là cái mặt dùng để bạn đặt vật liệu in lên, chú ý là vát tròn 1 phía (theo đường ........ ) như trong hình. Nên làm bằng gỗ nhẵn bóng, nếu để in vải, hãy bọc nỉ. Mình sẽ nói thêm về cái này sau.
- 90 Angled metal: Thép vuông chữ L. (cái này dùng để làm cái kẹp khung lụa, mình sẽ gợi ý một kiểu khác nếu bạn không timg dc etô như bài trên)
- 2x4's: What the hell is it? - Không cần quan tâm nó nghĩa là gì
- For the stand: nghĩa là phần dùng để làm cái giá đỡ.
- For the Turntable...: nghĩa là phần dùng làm giá đỡ cho cái bàn in (phần để vật liệu in lên) - cái này, bạn có thể cải tiến bằng cách thêm 1 hay 3 lần thế này nữa, sẽ có máy in 4 màu có thể cùng 1 lúc in 2 hay 4 người, hoặc cải tiến thêm để phần này trên một khung quay, bạn có thể vừa in vừa phơi khô để in màu tiếp theo lắp ráp.
Bây giờ chúng ta kết nối cái đống hổ lốn trên kia lại, trước tiên là làm cái chân đế đã. Các bác có thể xem hình để hình dung cách làm, các chữ cái trên các phần trong những hình dưới tương ứng với các phần trong phần chuẩn bị đã post ở trên.
Đầu tiên là 2 cái chân:
Gắn chúng lại với mảnh A, hình nhìn từ trên xuống:
Gia cố thêm bằng các phần còn lại:
Tiếp theo là lắp ráp bàn để in và chân đế của cái mâm xoay:
Trước hết, lắp mảnh F dùng làm đế cho mâm xoay lên mặt A, chú ý canh chính giữa (các đỉnh của mảnh F nằm trên đường nối các đỉnh mảnh A - như hình minh họa)
Tiếp đến, khoan lỗ các mảnh W-a và W-b theo hình:
Gắn các mảnh đã khoan lên mặt dưới mảnh G theo hình, chú ý khoảng cách giữa chúng bằng nhau và bằng chiều rộng của thanh U:
Mục đích của việc khoan lỗ này là để các bạn có thể bắt vít vào để căn chỉnnh cho phù hợp khi in (có thể kéo ra kéo vào theo thanh U cho phù hợp với hình trên lưới). Khi gắn, các bạn có thể gắn bằng keo hay đóng đinh, nhưng nếu đóng, cần đóng lút đinh trong tấm G 1 đoạn, sau đó lấy vụn cưa rắc vào lỗ đinh đó để bịt lại và lấy keo 502 xịt vào,chờ khô, dùng giấy nhám mịn để chà phẳng lại, mục đích để tránh bàn in không bị gồ ghề, nếu bọc nhung thì không cần, nhưng cũng nên đóng sát đinh vào mặt phẳng.
Khi hoàn thành sẽ gắn trên thanh U như thế này:
Tiếp theo, gắn thanh U lên chân đỡ đã làm ở trên như hình:
Bây giờ chúng ta làm giá đặt khung lụa:
Gắn mâm xoay lên tấm F, gắn các phần S lên phần B:
Để qua một bên.
Lấy thanh thép hình chữ L (phần J) khoan lỗ và gắn vào 1 đầu thanh T như hình, đầu còn lại lắp bản lề. Chú ý chiều của bản lề:
Bây giờ gắn 4 thanh T đã lắp bản lề lên mảnh B đã làm ở trên. Để ý thấy 4 cái chấm có mũi tên chỉ vào (drill hole...) là 4 cái lỗ để bắt vít hình dấu ? đã nói, nó dùng để móc 4 cái lò xo vào để kéo cái khung lụa trở lại khi in.
Bây giờ thì gắn toàn bộ phần này lên cái mâm xoay, căn chỉnh sao cho khi xoay, các thanh T nằm khít với thanh U. Cố định vào mâm xoay:
Bây giờ thì gắn các thanh H vào thanh U theo như hình dưới. Chúng có nhiệm vụ giữ cho các tay T không bị xê dịch khi in, để dễ bắt dính, các thanh H cần vát đầu. Mẩu I có nhiệm vụ làm đệm đỡ cho tay T:
Các thanh H khi gắn vào thanh U, nhìn trực diện sẽ thế này, đầu vát quay vào trong
Tiếp tục hoàn thiện cái giá gắn khung lụa, xin lỗi vì dài quá nên em post lên một bài khác, không phải spam bài vì không cần thiết.
Bắt vít dạng dấu ? vào các tay T như hình dưới và lắp lò xo vào:
Với mấy cái êtô, hàn nó vào thanh J (nhớ hàn 1 phần vào phía dưới thôi, để còn vặn ra vặn vào mà kẹp cái khung lụa nữa chứ) và gắn như hình dưới:
Rồi, bây giờ thì gắn các thanh R - A và R - B lại với nhau tại chổ khoét và gắn lên trụ tạo bởi 2 thanh S, mục đích của cái này là giữ cho cái khung lụa khi bật lên luôn ở đúng tầm, cao hay thấp phụ thuộc độ dài của các thanh R hay chiều cao của trụ S. Cái này có thể không cần nếu các bạn chỉnh được độ căng của lò xo ở mức cần thiết.
1. Về mặt nguyên lý:
In lụa là phương pháp in xuyên, khuôn in có cấu tạo là một tấm lưới (polyester hoặc kim loại) căng trên một khung chữ nhật làm bằng gỗ hoặc hợp kim nhôm.
Khi in, người ta cho mực vào lòng khung, gạt qua bằng một lưỡi dao cao su. Dưới áp lực của dao gạt, mực sẽ xuyên qua các ô lưới và truyền (dính lên) bề mặt vật liệu bên dưới, tạo nên hình ảnh in.
Đây là hình mô tả nguyên lý in lụa
Như ta thấy, nguyên tắc của việc chụp bàn lụa là làm thế nào đó che hết tất cả những ô không in trên bề mặt lưới (vùng màu xanh), mực chỉ xuyên qua các vùng có hình ảnh in (vùng màu trắng trong hình trên) để in xuống vật liệu bên dưới.
2. Quá trình chế tạo khuôn in lụa:
Đến đây, ta bắt đầu đặt ra câu hỏi mới: làm cách nào để chụp bản?
Đây là hình minh họa quá trình phơi bản cho in lụa
Quá trình phơi bản bao gồm:
1. Quét lên bề mặt lưới một lớp keo chụp bản (sẽ giải thích sau). Sấy khô keo.
2. Đặt phim lụa (thường là giấy can in laser trắng đen) áp sát lên bề mặt lưới. Dằn lên trên bề mặt phim một tấm kính để bào đàm tiếp xúc tốt (trong hình trên: phim=artwork).
3. Chiếu sáng lên bề mặt lưới qua phim. Dưới tác dụng của ánh sáng, lớp keo sẽ bị cô cứng lại. Tại những nơi có chữ, hình ảnh trên phim, ánh sáng sẽ bị lớp mực ở đó cản lại và lớp keo phía dưới những chữ đó không bị chiếu sáng --> không bị cô cứng.
4. Rửa khung bằng nước. Những vùng keo bị chiếu sáng đã cô cứng và bám chặt lên bề mặt lưới --> bít hết các ô lưới, chỉ có những vùng nào có hình ảnh, chữ viết thì keo không bị cô cứng và bị nước rửa trôi. Khi in mực sẽ xuyên qua những vùng này và in được hình ảnh trên giấy tương ứng như trên phim.
Giải thích:
Keo chụp bản là một hỗn hợp gồm keo PVA + Bicromat. PVA là hợp chất hữu cơ có tính tan trong nước, tuy nhiên khi pha thêm bicromat vào dung dịch keo thì màng keo sau khi sấy khô và đem chiếu sáng, nó sẽ cô cứng lại và không ta trong nước nữa. Hiện nay thị trường có 2 loại là keo PVA 205 và PVA 217, tuy nhiên in lụa thì xài PVA 217.
THỰC HÀNH IN LỤA - HƯỚNG DẪN CƠ BẢN
1. Chuẩn bị đổ nghề, nguyên vật liệu: đọc bài của sếp Vitcon
Quy trình in lụa có thể tóm tắt như sau:
I. Thiết kế --> In mẫu ra trên giấy can (cái này không bàn tới)
II. Chuẩn bị khung, pha keo --> Chụp bản --> Pha mực --> In thử, canh tay kê --> In sản lượng --> Rửa khung.
Pha keo:
Keo PVA đã nấu xong (nhìn keo thấy càng trong càng tốt --> nghĩa là PVA tinh thể đã tan đều trong nước, để lâu thì cũng không bị lắng cặn xuống đáy chai đựng keo) đựng vào chai thủy tinh (vitcon thích đựng vào chai thủy tinh hơn chai nhựa). Lưu ý độ sệt của keo, độ sệt của keo sẽ làm cho bạn tráng keo lên khung có dễ dàng hay không ..... cái này hơi khó diễn tả, đại loại, nếu keo lỏng quá - khi tráng lên khung sẽ bị nhiễu nhão !!!!, ngược lại, nếu keo sệt quá, sẽ nặng tay, lớp keo phủ bề mặt lụa khó đều, đồng nhất. Vì vậy, bạn thử độ sệt của keo và ráng nhớ độ sệt đó. (!!!!). Cánh ít keo ra cái chén sành (khoảng 1/4 chén thôi,-không nhất thiết là chén sành, cái gì cũng được, miễn là không bị lủng lỗ - nhưng nếu là cái chén thì dễ rửa sạch) : gọi là A (theo khoalt đó)
Bicromat tinh thể : cho một ít ra cái ly nhỏ (nhỏ như chung rượu vậy), khoảng 1/4, cho ít nước vào quậy cho tan hết. Gọi là B
Cho khoảng 1/2 B vào A = C (nếu theo sách vở thì: 100ml A + 5g . Bạn sẽ thấy C có màu cam cam sậm sậm gì đó !!! phải ghi nhớ độ đậm và độ sệt của C này nhé. (độ đậm của C đo lượng dd B quyết định). Vậy là đã có dung dịch cảm quang rồi đó. Lọ dd C này nên được đậy - che lại (để tránh sáng và bụi bẩn).
Môi trường làm việc khi pha keo: vì B, C là dd nhạy sáng, nhưng chúng nhạy sáng rất chậm, vì vậy cứ làm việc trong nhà là được, tránh ánh sáng mặt trời + ánh sáng đèn neon chiếu trực tiếp vào chúng.
Tẩy khung in lưới (dành cho loại khung chụp keo PVA)
Bước 1: Dùng... bất cứ thứ gì, vét hết mực còn lại trong khung. Sau đó dùng giẻ tẩm dầu hôi (hoặc xăng), chùi sạch mực trên khung (nếu kỹ thì chùi bằng xà bông OMO trước, dùng xăng hay dầu hôi sau, sẽ sạch hơn + tiết kiệm hơn). Nếu thấy mực chưa ra hết có thể dùng thêm dầu ông già (Xiclohexanol) để tẩy. Công đoạn này nhằm làm sạch mực, vết băng keo, sơn móng tay,... trên khung.
Bước 2: Rắc một ít thuốc tím lên 2 mặt khung, dùng giẻ ướt thấm & xoa đều lên khung cho nó "thấm" vào keo PVA.
Bước 3: Rắc axit oxalic lên khung, dùng giẻ ướt xoa đều & mạnh tay. Keo PVA sẽ tróc ra & rửa trôi đi. Sau đó rửa lại bằng nước. Lặp lại bước 2 & 3 cho đến khi sạch keo trên khung. Sau đó đem khung ra phơi nắng cho khô. Chú ý là thuốc tím & axit có thể hòa tan vào nước để sử dụng cũng được thay vì dùng dạng rắn.
Chú ý là sau khi in xong phải đem rửa & tẩy khung liền, đừng làm biếng đợi sang hôm sau vì khi mực đã khô trên khung thì phương pháp tốt nhất là đem quăng, mua khung mới.
Kỹ thuật chụp khung lụa
- Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ sau (công dụng giải thích sau):
+ Bàn chụp: là 1 cái hộp gỗ k/t khoảng 80cm x 50cm x 25cm, bên trong đặt 3-5 bóng đèn Điện Quang 6 tấc (tranh thủ quảng cáo tí ), bên trên là tấm kính 5ly. Dưới mấy bóng đèn lót 1 lớp giấy bạc để phản xạ ánh sáng. Nếu tốt nữa thì đóng 4 bên 4 cái chân, gắn 1 cái công tắc tắt mở là ok.
+ Khung lụa đã rửa sạch bụi bẩn và để khô.
+ Keo đã pha sẵn
+ Máy sấy tóc + Máng tráng keo (ra chợ đồ nghề in lụa mà mua). Nếu không có thì kiếm 1 vậy gì bằng nhựa dẻo có cạnh thẳng là được (ví dụ thẻ ATM chẳng hạn).
+ Phim hoặc bản in giấy can của hình cần chụp. Nếu in bằng máy laser mà thấy mờ quá có thể xử lý bằng xăng hoặc dầu hôi.
+ 1 cục đá xanh hay 1 cục sắt khoảng 5kg
+ 1 tấm vải đen kích thước lọt lòng khung lụa
+ 1 tấm xốp dày khoảng 2cm kích thước bằng tấm vải đen, có ít nhất 1 mặt thật phẳng láng
+ 1 tấm kính >=5 ly kích thước bằng tấm xốp.
+ 1 cái vòi nước... có nước.
- Bước 1: Tráng keo
Dùng máng tráng keo để thực hiện, nguyên lý như sau
Rót một ít keo vào máng tráng keo và tráng lên 2 mặt khung theo hình sau
Nếu không có máng tráng keo thì dùng 1 cái card nhựa cũng được, tuy nhiên sẽ lâu hơn & khó tráng đều hơn. Lớp keo sau khi tráng phải đều, không bị sọc, óc trâu là được. Sau khi tráng, dùng máy sấy tóc sấy khô keo (chú ý là sấy khô chứ không phải sấy cho cháy luôn ) rồi tiến hành bước 2.
Bước 2: Chụp bản.
Đây là lúc quan trọng nhất, quyết định 50% sự thành công. Nếu mới làm lần đầu thì cần làm nhiều lần để được kết quả ưng ý nhất. Về chụp bản có 1 topic ở đây
Cách làm như sau:
- Đặt phim lên mặt bàn chụp
- Áp khung lên phim, canh chỉnh vị trí cho phù hợp. Lúc này lòng khung sẽ quay lên phía trên. đèn chụp thì nằm dưới, ok?
- Lót tấm vải đen lên mặt trong của khung. Tác dụng của nó là không cho ánh sáng phản xạ ngược trở lại vào phần tử in trên khung làm bít khung.
- Đặt tấm xốp đè lên tấm vài, mặt nào phẳng hơn thì nằm dưới. Tác dụng là tạo ra lực ép đều lên mặt khung.
- Đặt tấm kính lên tấm xốp
- Dằn cục đá lên trên cùng, càng nặng càng tốt nhưng coi chừng nặng quá đổ bể tùm lum.
Sau khi dàn xếp xong xuôi, bật đèn để bắt đầu chụp. Canh thời gian (bằng giây). Thông thường chụp từ 3-5 phút, tuy nhiên tùy vào đèn đuốc, keo,... mà canh chỉnh thời gian phù hợp.
Sau khi đủ thời gian, tắt đèn, lấy khung mang ra vòi nước để tẩy khung. Soi dưới ánh đèn để xem kết quả, các nét phải sáng đều, đường biên sắc cạnh là được.
Những bài trước chúng ta đã nói qua về dụng cụ, quy trình, và thực hiện một số khâu như pha keo, chụp bản. Coi như khi đọc đến topic này chúng ta đã biết cách một chụp bản lụa hoàn chỉnh, chỉ còn pha mực và in mà thôi (ai chưa biết thì làm ơn đọc lại mấy bài viết trong mục Kỹ thuật in lụa, đừng hỏi lung tung làm rối loạn đội hình nhá )
Hôm nay ta bàn tiếp sang chuyện in. Đầu tiên là in trên giấy cho dễ đi ha
Để in đầu tiên ta cần một cái bàn in có gắn bản lề, sau đó kẹp cái khung lụa vào như thế này
Nhớ kẹp cho thật chắc, lỏng le như răng bà già là in lệch, méo tùm lum đó
Sau đó tiến hành pha mực. Nói về pha mực thì nên xem topic này
Phần tiếp theo là canh tay kê, tức là làm sao cho khi in xuống thì hình ảnh phải đúng vị trí trên tờ in. Tay kê thì dùng loại cánh bướm như phía trên. Có thể canh theo cách sau:
- Đầu tiên dán tay kê trên một tấm bìa cứng, gắn một tờ giấy in thử vào, cố định lại bằn băng keo.
- Đặt tờ giấy lên bàn in, hạ khung lụa xuống và kéo lui kéo tới miếng bìa để canh vị trí của tờ in (bằng cách nhìn qua khung vì lúc này chưa đổ mực vào nên nhìn được). Sau khi canh ok rồi thì lấy băng keo cố định miếng bìa lại.
Khi canh xong tay kê rồi thì tiến hành in. Cho mực vào khung (chú ý đừng để mực tràn tùm lum). Thao tác in là: đặt giấy vào, canh bằng hai tay kê, hạ khung xuống, gạt mực qua một cái rồi nâng khung lên, gắp giấy ra là xong (kỹ thuật kéo còn tùy vào sản phẩm, có khi phải kéo 2 lần - một lần dàn mực lên khung trong lúc nâng khung lên, lần thứ hai mới kéo in xuống giấy khi đã hạ khung xuống). Chú ý là phải kê mặt khung sao cho hở so với mặt bàn từ 3-5mm chứ không áp sát xuống mặt bàn. Sau khi in vài chục lượt phải dùng bông gòn thấm dầu ông già lau qua mặt dưới khung để mực khỏi bị lem.
Canh tay kê nè
Nâng khung lên, cho giấy vào
Hạ khung xuống rồi kéo một phát
Lau dầu ông già nhé
